Samolot M-346 został zaprojektowany tak, by przy maksymalnej skuteczności szkolenia i treningu zachować niskie koszty eksploatacji. Wyposażenie i charakterystyki lotne, w połączeniu z awioniką, sprawiają, że maszyna może również z powodzeniem pełnić funkcje pełnowartościowego samolotu bojowego.
Dla podniesienia efektów treningów, awionika samolotu w pełni odzwierciedla tę stosowaną w najnowszych samolotach bojowych piątej generacji.
Informacje z systemu zarządzania podwieszeniami (ang. Stores Management System – SMS) mogą być wyświetlane na dowolnym wybranym przez pilota wyświetlaczu, zarówno w pierwszej, jak i drugiej kabinie.
System HOTAS (Hands On Throttle And Stick) pozwala na sterowanie wszystkimi funkcjami systemu uzbrojenia bez odrywania rąk od dźwigni sterowania silnikami i drążka.
Za celowanie odpowiada główny procesor. Dane tego dotyczące są wyświetlane pilotom na wskaźniku przeziernym HUD lub na wyświetlaczu nahełmowym.
Zastosowanie nowatorskich rozwiązań i zaawansowanej technologii pozwoliło na uzyskanie ponadprzeciętnych osiągów i doskonałych właściwości lotnych przy jednoczesnym uwzględnieniu bezpieczeństwa wykonywanych operacji.
Samolot zaawansowanego szkolenia i treningu
Właściwości M-346 pozwalają na osiągnięcie maksymalnej skuteczności szkolenia, a w konsekwencji na zmniejszenie liczby godzin potrzebnych do przeszkolenia pilota w jednostce lotniczej na samolot docelowy. M-346 doskonale nadaje się również do zaspokojenia wymogów treningu taktycznego pilotów już latających w tychże jednostkach bojowych.
W roli szkoleniowej M-346 został pomyślany jako główny i podstawowy element zintegrowanego systemu szkoleniowego (ang. Integrated Training System - ITS), który obejmuje:
- system prowadzenia szkolenia
- samolot z możliwością symulacji szkolenia taktycznego (ETTS)
- szkolenie syntetyczne (symulator misji lub jakiegoś jej fragmentu)
- szkolenie teoretyczne (w oparciu o materiały cyfrowe oraz trening i weryfikowanie wiedzy za pomocą platformy cyfrowej)
- przygotowanie misji (stanowisko wsparcia planowania misji z możliwością definiowania założeń, wsparcie procesu briefingu i debriefingu)
- zintegrowane wparcie logistyczne
- wymagania dotyczące szkolenia
- analiza potrzeb szkoleniowych (ang. Training Needed Analysis - TNA)
- system informacji o zarządzaniu szkoleniem (ang. Training Management Information System - TMIS)
Samolot M-346, zachowując swoją główną cechę doskonałej maszyny do szkolenia i treningu, może być z łatwością przekształcony w pełnowartościowy samolot bojowy. W konfiguracji bojowej M-346 może wykonywać cały wachlarz zadań. Od atakowania celów naziemnych i nawodnych, włączając w to misje typu CAS (Close Air Support – bliskie wsparcie lotnicze), działania przeciwpartyzanckie, po misje typu Air Policing (dyżurowy system obrony powietrznej).
Skuteczny samolot bojowy
Do cech wyróżniających M-346 jako skuteczną maszynę bojową należą:
- konstrukcja zaprojektowana do przenoszenia różnego rodzaju uzbrojenia o łącznej masie do trzech ton,
- wyposażenie w dziewięć węzłów podwieszeń,
- układ aerodynamiczny pozwalający na przenoszenie szerokiej gamy podwieszeń,
- możliwość wyposażenia w wielozadaniowy radar,
- zwiększone możliwości przetrwania na polu walki,
- duża pojemność zbiorników paliwa dla uzyskania większego promienia taktycznego,
- zachowanie pełnych możliwości manewrowych z podwieszonym kompletem uzbrojenia lub przy sprawnym tylko jednym silniku.
M-346 mając podwieszony pełen zestaw uzbrojenia zachowuje stosunek ciągu do masy na poziomie właściwym dla współczesnych samolotów bojowych, co w połączeniu z niewielkim obciążeniem powierzchni nośnej czyni z niego samolot o doskonałych osiągach i manewrowości. Możliwość utrzymania dużej prędkości i pełnej manewrowości M-346 zachowuje nawet przy uszkodzeniu jednego silnika. Te cechy mają wpływ na jego ponadprzeciętną żywotność bojową na współczesnym polu walki.
Duża pojemność zbiorników i możliwość tankowania w powietrzu sprawiają, że M-346 ma duży zasięg działania.
Dane liczbowe
| Rozpiętość płata | 9,72 m (31,9 ft) |
| Długość | 11,49 m (37,7 ft) |
| Wysokość | 4,76 m (15,6 ft) |
| Powierzchnia płata | 23,52 m2 (253,2 sqft) |
| Masa startowa (w konfiguracji gładkiej) | 7,500 kg (16,535 lb) |
| Masa startowa (maksymalna) | 9,600 kg (21,165 lb) |
| Silniki turboodrzutowe | 2 x Honeywell F124-GA-200 |
| Ciąg maks. statyczny na poziomie morza, ISA | 2 x 2.850 kg (2 x 6,280 lb) |
| Masa paliwa w zbiorniku wewnętrznym (użytkowa) | 2.000 kg (4,410 lb) |
| Prędkość maksymalna pozioma | 1,090 km/h (590 KTAS) |
| Prędkość nieprzekraczalna | 572 KEAS/0.95 M / 500KEAS/1,15 MN |
| Prędkość wznoszenia | 117 m/sec (23,000 ft/min) |
| Pułap praktyczny | 13,715 m (45,000 ft) |
| Przeciążenia dopuszczalne | + 8 / - 3 g |
| Przeciążenie długotrwałe (na poziomie morza) | 8,0 g |
| Przeciążenie długotrwałe (na wysokości 4572 m) | 5,2 g |
| Długość rozbiegu / dobiegu | 450 / 655 m (1,475 / 2,150 ft) |
| Zasięg w konfiguracji gładkiej / z zewn. zbiornikami | 1.980 / 2.720 km (1,070 / 1,470 Mm) |
Wszystkie informacje i charakterystyka samolotu odnoszą się do wersji STANDARD M-346.
Opis techniczny
Zespół napędowy
M-346 ma dwa wzajemnie zamienne, dwuwałowe silniki turbinowe, dwuprzepływowe Honeywell F124-GA-200 o konstrukcji modułowej. Silniki są zaprojektowanie zgodnie za zasadą eksploatacji wg stanu, nie wymagają planowych okresowych przeglądów.
Sekcje „zimne” i „gorące” są wymieniane odpowiednio po 4000 godzin i po 2000 godzin lotu.
Silnik zastosowane w M-346 charakteryzują się niskim współczynnikiem dwuprzepływowości po to by uzyskać bardzo dobre osiągi przy prędkościach około dźwiękowych. Wyposażone są w łopatki kierujące (kierownice strug) o zmiennej geometrii znajdujące się na wlocie do sprężarki wysokiego ciśnienia. Ostatni stopnień sprężarki kieruje powietrze odśrodkowo, zapewniając elastyczną pracę sprężarki bez pompażu w całym zakresie obciążeń eksploatacyjnych, (ogólnie zjawisko pompażu występuje w razie zaburzenia przepływu powietrza w kanale wlotowym).
Odpowiednie smarowanie nawet podczas akrobacji, zapewnia silnikom zamknięty i niezależny system olejowy.
Dodatkowo silniki posiadają pasywny system odladzający. Ich właściwe działanie i pracę we wszystkich warunkach zapewnia wspomniany dwukanałowy, całkowicie autonomiczny, cyfrowy system sterowania silnikami (ang. Full Authority Digital Engine Control – FADEC).
Odpowiada on również za uruchomienie silników na ziemi oraz automatyczne w powietrzu po ewentualnym ich zgaśnięciu.
Dwa silniki
M-346 był jedynym dwusilnikowym samolotem szkoleniowym oferowanym polskim siłom powietrznym w ogłoszonym przetargu. Silniki zabudowane na włoskim płatowcu wyprodukowała renomowana firma amerykańska Honeywell.
Czy uczącym się pilotom wojskowym są potrzebne do szkolenia samoloty dwusilnikowe?
Maszyny szkoleniowe używane są dwu- lub nawet trzykrotnie intensywniej niż samoloty myśliwskie. Istnieje zatem dużo większe ryzyko utraty samolotu z przyczyn technicznych lub z powodu błędów ucznia. W skrajnych sytuacjach dwa silniki mogą po prostu uratować życie pilota.
To nie jedyna zaleta. Samoloty dwusilnikowe wolniej się zużywają. Niezależne badania dowodzą, że takie samoloty mają zdecydowanie mniejsze tempo zużycia z przyczyn technicznych niż stworzone na podobnym poziomie technologicznym maszyny jednosilnikowe.
W oczywisty sposób przekłada się to na koszty eksploatacji i utrzymania maszyn w należytym stanie technicznym.
W nowoczesnych samolotach niezbędne jest zapewnienia dodatkowego źródła energii dla coraz większej liczby układów hydraulicznych i elektrycznych. Jest to tym istotniejsze, że ich prawidłowa praca ma ogromny wpływ na bezpieczeństwo lotu. Dotyczy to zwłaszcza maszyn z elektronicznymi układami stateczności i sterowania.
Aby wystarczyło energii do ich poprawnego działania w razie awarii, w maszynach jednosilnikowych trzeba stosować odpowiednie urządzenia zasilania awaryjnego. Takie rozwiązanie tylko komplikuje procedury i zwiększa koszty serwisowania. Dwa silniki zapewniają niezbędną moc dla wszystkich układów, bez potrzeby stosowania dodatkowych rozwiązań dających nieprzerwany dopływ energii elektrycznej.
Warto przy okazji obalić wciąż pokutujący mit o wyższych, w porównaniu z samolotem jednosilnikowym o podobnych możliwościach i osiągach, kosztach produkcji samolotu dwusilnikowego.
Cena jednego silnika o odpowiednim ciągu niekoniecznie jest niższa niż koszt dwóch silników dających w przybliżeniu taki sam ciąg.
Potwierdza się to zwłaszcza w przypadku naddźwiękowego samolotu szkoleniowego, który potrzebuje bardziej skomplikowanego silnika z dopalaczem, podobnego do tych stosowanych w samolotach bojowych.
Sama cena remontu silnika w samolotach jednosilnikowych jest o wiele wyższa niż w przypadku maszyn z dwoma napędami - duże silniki wymagają nie tylko częstszych remontów, ale także droższych części zamiennych.
Na koniec powód praktyczny, potwierdzający, że polskie wojsko słusznie uczymiło inwestując w samolot szkolny z dwoma silnikami. Wymagania dla przyszłego europejskiego samolotu szkoleniowego (EST) dotyczące liczby katastrof z przyczyn technicznych z utratą samolotu określono na jedną katastrofę na milion godzin lotu. To kryterium może spełnić tylko samolot dwusilnikowy, a nie jednosilnikowy, nawet zaprojektowany przy użyciu najnowszych technologii.
Sceptycy zastanawiają się czy - zwłaszcza z ekonomicznego punktu widzenia - jest sens użycia w samolocie szkoleniowym silników z dopalaczem.
Część wątpliwości wynika zapewne z faktu, że dotychczas jedynym przypadkiem użycia silnika z dopalaczem w zaawansowanym samolocie szkoleniowym był amerykański Northrop T-38 Talon. Maszyna zaprojektowana pod koniec lat 50. ubiegłego wieku była wyposażona w dwa silniki z dopalaczem. W przeszłości, podczas szkolenia na tym samolocie, jedno tylko zadanie wymagało lotu z prędkościami naddźwiękowymi.
W takich sytuacjach samolot rzeczywiście spalał ogromne ilości paliwa.
Dziś jednak w procesie szkolenia samolotami EST nie wykonuje się lotów z prędkościami przekraczającymi jednego Macha. Zużycie paliwa podczas lotu z napędem dwusilnikowym jest dużo mniejsze, gdyż dopalacz pracuje na pełnym ciągu tylko w pewnych sytuacjach (na ogół przy starcie i dla uzyskania pełnej zdolności manewrowej). Według szacunkowych obliczeń, paliwo zaoszczędzone przez M-346 w 30-letnim okresie eksploatacji wystarczy na 12 lat latania za darmo.
Bezpieczeństwo
M-346 to samolot bezpieczny dla uczących się pilotów.
Jego konstrukcja zapewnia maszynie bezpieczeństwo operacji i długą żywotność bojową. Gwarantują to:
- konfiguracja dwusilnikowa
- dwa całkowicie niezależne układy hydrauliczne
- dwa całkowicie niezależne układy elektryczne
- akumulatory rezerwowe (w przypadku awarii wszystkich prądnic)
- poczwórny układ sterowania lotem (cztery niezależne komputery – każdy z niezależnymi czujnikami)
- system wykrywania i gaszenia pożaru
- konfigurowalny układu sterowania lotem w przypadku awarii lub uszkodzenia w walce
- wspomaganie sterowania przez system w całym zakresie eksploatacyjnym
Środki obronne
Zdolność przetrwania M-346 w misji bojowej zapewniają:
- zastosowanie dwóch silników bez dopalania - znaczna redukcja emisji promieniowania podczerwonego,
- zdublowanie układów i źródła zasilania,
- poczwórny układ sterowania każdy ze swoim zestawem czujników,
- umieszczenie dublujących się instalacji w pewnym oddaleniu od siebie - minimalizacja ryzyka uszkodzenia obydwu na raz
Konstrukcja M-346 umożliwia zainstalowanie szeregu specjalnych urządzeń takich jak:
- system ostrzegania o opromieniowaniu (ang. Radar Warning Receiver – RWR),
- wyrzutniki pułapek termicznych i radiolokacyjnych (ang. Chaff & Flare Dispensers – CFD),
- system walki radioelektronicznej (ang. Electronic CounterMaesures – ECM).
- zasobnik podwieszany na działko: pociski rakietowe klasy powietrze-powietrze
- zasobnik bomb i rakiet szkoleniowych - pociski rakietowe klasy powietrze-powierzchnia (ziemi lub morza)
- zasobnik z bronią przeciwokrętową - pociski rakietowe przeciwokrętowe
- zasobnik z elektronicznymi systemami zagłuszania - bomby swobodnie spadające
- zasobnik z wyposażeniem zwiadowczym - bomby sterowane laserowo
- zbiorniki paliwa (3 x 630 l)
- wyrzutnie rakietowe
Szkolenie pilotów
Leonardo pomaga w kształceniu najlepszych lotników. Stworzone przez nas zintegrowane systemy szkoleniowe są rozwiązaniem spełniającym wszystkie kryteria dotyczące szkolenia pilotów. Dlatego współpracują z nami wojska lotnicze z całego świata.
Dowodem naszej skuteczności jest fakt, że ciągu ostatnich 50 lat na dwóch tysiącach maszyn stworzonych przez firmy należące do Leonardo, a wcześniej Finmeccanica i Alenia Aermacchi wyszkoliło się w sumie ponad 20 tysięcy pilotów wojskowych i cywilnych. Uczyliśmy lotników z ponad 40 krajów na wszystkich pięciu kontynentach.
Zwyciężamy we wszystkich otwartych konkursach na świecie. Rozwiązania stworzone przez Leonardo i jego porzedników wybrały m.in. siły powietrzne Włoch, Izraela, Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Singapuru, a także Polski.
Leonardo oferuje nie tylko samoloty szkoleniowe. Jesteśmy jedyną firmą na świecie, która projektuje, rozwija, produkuje i obsługuje kompletną serię Zintegrowanych Systemów Szkoleniowych (Integrated Training System - ITS).
Oferowane przez nas programy są dostosowane do indywidualnych potrzeb klientów. Zapewniamy wszystkie etapy działania - od analizy wymagań szkoleniowych i projektowania programu nauczania, przez dostawę samolotów, szkolenie na odrzutowcu szkoleniowym (podstawowym i zaawansowanym myśliwcu wprowadzającym), po pomoc techniczną.
Pakiet ITS może być dopasowany do urządzeń już posiadanych przez klienta lub zbudowany od podstaw. Zgodnie z wytycznymi klienta może zawierać nie tylko całkiem nowe naziemne systemy szkoleniowe łącznie z symulatorami, ale nawet budynki potrzebne do zajęć.
Nasz samolot M-346 jest najbardziej zaawansowanym technicznie AJT na świecie. Dzięki swoim zaletom w przygotowywaniu pilotów do służby w samolotach bojowych nowej generacji został wybrany przez siły powietrzne Włoch, Singapuru, Izraela i Polski.
Wyświetlacz nahełmowy (Helmet Mounted Display - HMD) zainstalowany w M-346 dokładnie przedstawia systemy pokładowe nowoczesnych myśliwców takich jak Eurofighter Typhoon, F-35 Joint Strike Fighter i innych nowoczesnych maszyn bojowych. To powoduje, że M-346 jest jednym z najnowocześniejszych samolotów szkoleniowych na świecie.
Zintegrowany system szkoleniowy (ITS)
ITS M-346 (w trybach Academic / LVC) to optymalny i zrównoważony program, oferujący możliwość zdobycia doświadczenia w rzeczywistym locie, a także na symulatorach pokładowych i naziemnych, co pozwala niedrogo wyszkolić najwyższej klasy pilotów do misji bojowych:
System GBTS
Alenia Aermacchi dysponuje technologią i umiejętnościami umożliwiającymi zaprojektowanie i dostarczenie klientom kompletnych Zintegrowanych Systemów Szkoleniowych (Integrated Training System - ITS), zoptymalizowanych pod kątem różnych faz programu szkoleniowego/treningu przyszłych pilotów myśliwców najnowszych generacji.
System ETTS
Jedną z zalet M-346 jest możliwość przeprowadzenia w czasie lotu symulacji działań taktycznych. Dzięki systemowi symulacji szkolenia taktycznego (ETTS - Embedded Tactical Training Simulation), który jest trzonem całego zintegrowanego systemu szkolenia (ITS - Integrated Training System), zakres pozorowania różnych sytuacji i działań jest niezwykle szeroki.
Wyświetlacz nahełmowy
M-346 to jedyny na świecie samolot służący do zaawansowanego szkolenia, wyposażony w zintegrowany wyświetlacz nahełmowy (HMD) - urządzenie, które dokładnie odwzorowuje systemy pokładowe nowoczesnych myśliwców. Dzięki temu przyszli piloci wojskowi mogą nauczyć się korzystania z najbardziej zaawansowanych systemów uzbrojenia.
© 2013-2023